Lý Trích Tiên
Thán phục năm xưa Lý Trích Tiên
Rượu vò thơ túi mấy ngàn thiên
Lời hoa ý gấm khinh thời thế
Mây gió tung hoành ngọn bút thiêng
(Trường Ninh)
Đời vua Huyền Tông nhà Đường (Đường Minh Hoàng) có người họ Lý tên Bạch tự là Thái Bạch . Trước khi sinh ra bà mẹ nằm mơ thấy sao Thái Bạch rơi vào bụng, nên đặt tên như vậy . LB dung mạo đẹp đẽ, cốt cách thanh kỳ, lên 10 tuổi đã tinh thông thi sử, xuất khẩu thành chương, người đời cho là thần tiên giáng thế, nên tự xưng là Lý Trích Tiên.
Lý Bạch thích rượu, không cầu công danh, có chí muốn ngao du . Nghe ở Hồ Châu có rượu ngon bèn không quản đường xa ngàn dặm tìm đến, vào tửu quán thưởng thức . Bấy giờ có quan Tư Mã Già Diệp đi ngang nghe tiếng ca của LB liền vào hỏi, biết là LB bèn mời ở lại 10 ngày, lúc từ biệt tặng nhiều tă.ng vật và nói:
_ Tài cao như túc hạ sao không xuống Trường An ứng thí ?
LB đáp:
_ Ngày nay triều đình rối loạn, công lý không còn, thi cử phải có ô dù hay hối lộ mới trúng tuyển . Bạch tôi đắm say thơ rượu còn hơn bị lũ quan trường dốt nát trêu tức .
Tư Mã nói:
_ Đành là vậy nhưng tiếng tăm của túc hạ ai mà không biết, lo gì không có người tiến cử ?
LB nghe lời xuống Trường An . Một bữa gặp Hàn lâm học sĩ Hạ Tri Chương, hai người uống rượu chuyện trò rất tương đắc . HTC đưa LB về nhà, kết làm anh em . Tới kỳ thi, HTC bàn:
_ Giám khảo khoa này là Thái Sư Dương Quốc Trung, anh của Dương Quý Phi, giám thi. là Thái Uý Cao Lực Sĩ, đều là kẻ tham tiền, không đút lót thì dù tài giỏi tới đâu cũng không mong thấy mặt Thiên tử . Nhưng mà họ là chỗ quen biết với anh, để anh viết 1 phong thư nhờ họ quan tâm tới hiền đệ .
Gặp thời buổi như vậy, lại thấy HTC quá nhiệt tình nên LB không nỡ từ chối . DQT và CLS được thư của HTC giở ra xem, cười nhạt nói:
_ Cái lão Hạ nội hàn này nhận vàng bạc của hắn lại chỉ viết thư cho ta nhờ giúp đỡ suông ! Đã vậy thì tới ngày thi ta cứ thấy quyển nào tên LB, không cần biết hay dở, đánh rớt lập tức .
Ngày mở hội thi, nhân tài khắp nơi về tụ họp đua tài . LB làm 1 loáng là xong, nộp quyển đầu tiên . Dương Quốc Trung thấy tên LB liền lấy bút vạch ngang dọc nói:
_ Thư sinh loại này chỉ đáng đi mài mực cho người ta !
Cao Lực Sĩ chêm vào:
_ E mài mực cũng chưa đáng, chỉ đáng tháo giày cho thiên hạ !
Rồi đuổi LB ra khỏi trường thi . LB tức giận nói:
_ Sau này ta đắc chí, nhất định phải bắt Dương QuốcTrung mài mực, Cao Lực Sĩ tháo giày mới hả giận !
Hạ Tri Chương khuyên giải:
_ Hiền đệ đừng phiền, hãy tạm ở đây chờ 3 năm nữa có khoa thi, thay khảo quan khác lo gì chẳng đậu ?
Từ đó LB ngày ngày uống rượu làm thơ . Thắm thoát 1 năm qua, chợt có sứ Phiên mang quốc thư qua . Vua truyền cho Hàn lâm học sĩ mở ra đọc , nhưng thư viết bằng thứ chữ giống kiểu vết chân chim, không sao dọc được . Thiên Tử giao Thái Sư đọc, DQT mở ra hai mắt như mù không hiểu chi cả . Lại truyền hỏi khắp quan văn võ trong triều, không 1 ai biết, không hiểu lời lẽ trong thư lành dữ thế nào . Vua nổi giận phán rằng:
_ Bao nhiêu quan thần mà không có lấy 1 người học thức để đọc nổi thư Phiên bang . Vậy làm sao mà phúc đáp, để Phiên triều cười khinh ta không có người tài, ắt sẽ dấy động can qua xâm phạm bờ cõi ! Hạn trong 3 ngày không ai đọc được quốc thư tất cả đều sẽ bị cắt lương, 6 ngày cũng không đọc được thì cách chức hết, 9 ngày cũng không đọc được thì trị tội .
Thánh chỉ ban ra, các qua ai nấy đều ủ rũ . Hạ Tri Chương trở về nhà đem mọi việc xảy ra kể cho LB nghe . Bạch mỉm cười nói:
_ Phải chi năm ngoái Thái Sư biết dụng nhân tài đừng đánh rớt thì giờ này Bạch đã được cùng Thiên Tử chia sẻ mối lo .
HTC kinh ngạc hỏi:
_ Hiền đệ đọc được chữ nước Phiên ư ?
LB trả lời lấp lửng:
_ Có lẽ …
HTC vui mừng vào triều tâu vua:
_ Nhà thần có 1 vị bác học đa tài tên Lý Bạch . Đọc thư Phiên ngoài người ấy không còn ai khác làm nổi .
Vua lập tức sai sứ giả tới nhà HTC tuyên chỉ triệu LB . Bạch từ chối nói:
_ Thần là người áo vải tha phương, bất tài vô dụng . Trong triều có các quan lớn học vấn uyên thâm sao Thiên Tử lại hỏi kẻ quê mùa ? Thần không dám, sợ đắc tội với triều đình .
Sứ giả về tâu lại . Vua bèn hỏi HTC:
_ LB không vâng chiếu là có ý gì ?
HTC tâu:
_ Năm ngoái LB đi thi bị khảo quan làm nhục nên nay vào triều không khỏi hổ thẹn . Xin bệ hạ gia ân chức tước, sai 1 đại thần đến mời ắt là được .
Vua chuẩn tấu, phong LB làm Tiến Sĩ cập đệ, ban áo mão cân đai để vào triều kiến, truyền HTC lãnh chiếu đi mời .
LB nhận chiếu mặc áo mão vua ban, lạy tạ rồi theo HTC vào triều, đọc thư nước Phiên cho vua và bá quan nghe, dịch ra thành tiếng Hán rất lưu loát . Vua nghe thư, mặt không vui mới hỏi bá quan:
_ Nay vua Phiên muốn hưng binh đánh chiếm Cao Ly, các khanh có kế gì chống giặc ?
HTC tâu:
_ Xưa Thái Tông hoàng đế 3 lần chinh phạt Cao Ly tổn hại binh tướng hao mòn kho lương rất nhiều vẫn không thắng . Nhờ trời Cáp Tô Văn chết đi các con hắn tranh giành làm nội ứng cho ta . Tiết Nhơn Quý thống lãnh trăm vạn hùng binh đánh hàng trăm trận mới diệt được . Nay thái bình đã lâu nếu dấy động can qua e chưa chắc đã thắng, mà chiến chinh tai hoạ chất chồng không biết bao giờ dứt, mong bệ hạ suy xét .
Vua hỏi:
_ Vậy phải làm sao ?
HTC nói:
_ Xin bệ hạ hỏi LB .
Vua quay sang hỏi, LB tâu:
_ Bệ hạ không cần nhọc công . Ngày mai bệ hạ triệu Phiên sứ vào triều, thần xin vì bệ hạ thảo 1 phong thư bằng tiếng nước Phiên, vạch rõ điều lợi hại ắt là Phiên quốc sẽ quy hàng .
Vua Đường rất vui mừng, không ngờ là LB viết được tiếng Phiên và có cách giải quyết mối đe doạ của Phiên bang 1 cách hoà bình êm thắm như vậy .
Thiên Tử thấy LB ứng đối tài giỏi liền phong ngay làm Hàn lâm học sĩ, truyền thết yến ở điện Kim loan, cho phép LB uống rượu thoải mái khỏi câu nệ lễ nghi gì cả . LB say mềm, vua truyền nội quan dìu vào 1 bên điện nằm nghỉ .
Hôm sau vua thăng triều, văn võ quan đều tề tựu, LB vẫn chưa tỉnh . Nội quan đưa vào triều, vua thấy LB còn say liền bảo đầu bếp nấu canh chua cho giải rượu . Tự tay vua khuấy canh cho nguội bớt rồi ban cho LB . LB tỉnh táo hẳn, thánh chỉ triệu Phiên sứ vào . LB cầm thư đọc sang sảng, Phiên sứ kinh hãi vô cùng . LB nói:
_ Ngươi chỉ là tiểu quốc mà dám thất lễ ! May là thánh thượng đức độ như trời, không thèm chấp . Nay có thư phúc đáp ngươi hãy chờ đó .
Vua sai đặt giường thất bảo bên cạnh ngai rồng, lấy nghiên bạch ngọc, bút cán sừng ngòi lông thỏ, mực độc thảo long hương, giấy hoa tiên ngũ sắc bày ra cho LB thảo chiếu . LB xin phép cởi giày đi tất không lên điện . Vua truyền nội thị tháo giày cho LB. LB tâu:
_ Thần xin có 1 lời dám xin bệ hạ xá tội .
Vua phán:
_ Dù khanh có lỡ lời gì trẫm cũng không bắt tội .
LB tâu:
_ Trước đây thần đi thi bị Dương Thái Sư đánh hỏng, Cao Thái Uý xua đuổi, còn buông lời nhạo báng . Hôm nay gặp họ ở đây thần cảm thấy khó phát huy thần khí . Vậy cúi xin thánh thượng truyền cho Thái Sư mài mực, Thái Uý tháo giày cho thần thì thần mới đủ tinh thần mà thảo chiếu thay mệnh Thiên Tử .
Dù DQT là anh của Quý Phi mà Huyền Tông rất yêu, và CLS cũng được DQP tin cậy, nhưng vì sợ mất lòng LB nên vua đành truyền chỉ theo lời LB . Hai người ngậm đắng nuốt cay tuân chỉ đứng hầu . LB dương tự đắc chờ Thái Uý tháo giày ra, đi tất không lên giường ngồi . Thái Sư mài mực thật nhuyễn, bưng nghiên đứng hầu .
LB cất cao bút tung hoành trên mặt giấy, nét bút y hệt chữ Phiên, vua quan thảy đều kinh dị . Thiên Tử truyền LB đọc chiếu, LB đọc và dịch thư, vua nghe rất hài lòng, cho đóng ấn vào . LB bước xuống bảo CLS xỏ giày rồi gọi sứ giả Phiên tới nghe chiếu . Đọc xong vua sai quân hầu đưa cho sứ giả . Phiên sứ mặt mày xám ngắt lạy tạ lui ra . Tới ngoài mới hỏi nhỏ;
_ Người đọc chiếu là ai vậy ?
HTC mới nói:
_ Đó là người họ Lý tên Bạch làm chức Hàn Lâm học sĩ .
_ Chức đó to tới đâu mà Dương Thái Sư phải hầu mài mực, Cao Thái Uý phải tháo, xách giày ?
HTC đáp:
_ Thái Sư, Thái Uý là trọng thần, phẩm tước cực quý ở nhân gian thôi, còn Lý học sĩ là bậc thần tiên trên trời giáng hạ, phò tá Thiên Tử, không người nào sánh được .
Phiên Sứ về nước báo . Phiên Chúa xem chiếu thư đã kinh hãi, lại nghe nói có thần tiên giúp vua Đường thì sợ nên dâng biểu tạ tội, nguyện hàng năm tiến cống .
Đường Minh Hoàng rất kính trọng LB, muốn phong chức quan to . LB tâu:
_ Thần không muốn làm quan, chỉ mong được tiêu dao phóng dật, xin làm Cung Phụng ngự tiền như Đông Phương Sóc đời Hán .
Vua nói:
_ Khanh không muốn làm quan, vậy trẫm có vàng ròng ngọc quý bảo vật đủ loại, tuỳ ý khanh thích .
LB lại tâu:
_ Thần không muốn nhận vàng ngọc, chỉ xin theo bệ hạ mỗi ngày uống ba mươi chén rượu đủ rồi .
Vua không ép, từ đó thường ban yến, lưu trong điện Kim loan hỏi han chính sự .
Mỗi tuần một truyện kể
ai hoa wrote: Lời bàn của AH
"Minh quân lương tể tao phùng dị
Tài tử giai nhân tế ngộ nan"
Cả cuộc đời tìm gặp được một hồng nhan tri kỷ quả thật là thiên nan vạn nan. TQ có diễm phúc gặp kỳ nữ TTM lương duyên cá nước thoả chí bình sanh tưởng chừng vui thú mãn đời không tả xiết. Nào ngờ "Thiên đố hồng nhan", tài sắc hơn người cũng không tránh khỏi mệnh số, phải đành cam cảnh rẽ thuý chia uyên, nàng về tiên giới để cho chàng ngậm ngùi cam cảnh:
"Đập cổ kính ra tìm lấy bóng
Xếp tàn y lại để dành hơi"
Thật ra thì cũng chẳng phải trời xanh ghen ghét chi người tài sắc. Cô gái tiểu thư thiên kim khuê các, suốt ngày chỉ đọc sách ngâm thơ, không làm việc vận động nhiều tất nhiên là thân thể yếu đuối, dễ làm mục tiêu cho bệnh tật. Hơn nữa, được hoàng thái hậu đãi yến tiệc thường xuyên, thể chất yếu lại ăn nhiều (đồ Tàu toàn dầu mỡ) thiếu vận động thì mệnh yểu là cái chắc!
Đọc truyện này và truyện Trang Tử gõ bồn, mình cảm thấy có cái gì hơi bâng khuâng trong dạ. Chẳng trách mà trong dân gian có bài "vè con cua" để so sánh lòng chung thuỷ của đàn ông và đàn bà! ha!
"Năm năm rồi không gặp
Từ khi em lấy chồng ... "
Thì ra công tử kể 2 truyện liền nhau để so sánh lòng chung thuỷ của đàn ông và đàn bà!
Điền thị chạy theo cái đẹp bên ngoài, Tần Quán quí cái đẹp bên trong có phần hơn của Tô Tiểu Muội nên thương tiếc. Mà TQ trọn đời không lấy vợ khác, chắc gì chàng không có vài cô thiếp và mấy chục nàng hầu! ở góa như vậy dễ ợt
Ngẫm cho cùng, yêu là mong hạnh phúc cho người mình yêu, tại sao bắt người ta chỉ nghĩ đến mình, trong khi mình chẳng có đó để chia vui sẻ buồn, làm điểm tựa khi người ta mỏi mệt yếu đuối?
Công tử có bài vè con cua trong tay không? dán lên luôn cho rộng đường dư luận
ynguyen wrote:
Thì ra công tử kể 2 truyện liền nhau để so sánh lòng chung thuỷ của đàn ông và đàn bà!
Điền thị chạy theo cái đẹp bên ngoài, Tần Quán quí cái đẹp bên trong có phần hơn của Tô Tiểu Muội nên thương tiếc. Mà TQ trọn đời không lấy vợ khác, chắc gì chàng không có vài cô thiếp và mấy chục nàng hầu! ở góa như vậy dễ ợt
Ngẫm cho cùng, yêu là mong hạnh phúc cho người mình yêu, tại sao bắt người ta chỉ nghĩ đến mình, trong khi mình chẳng có đó để chia vui sẻ buồn, làm điểm tựa khi người ta mỏi mệt yếu đuối?
Công tử có bài vè con cua trong tay không? dán lên luôn cho rộng đường dư luận
hong có nguyên bản, thôi đọc đỡ bài thơ "đôi cua đá" đi!
Lý Trích Tiên (tt)
Một hôm LB cưỡi ngựa rong chơi phố Trường An bỗng thấy chiêng trống nổi lên, và 1 tốp đao phủ cùng 1 xe tù đi tới . LB hỏi thăm biết người trong tù xa là Quách Tử Nghi, một viên tướng phạm tội bị đem ra chợ hành quyết . LB thấy người cốt cách hiên ngang, phong độ anh hùng, ắt có thể làm trụ cột quốc gia sau này, bèn bảo bọn đao phủ;
_ Các ngươi chờ ta đến trước bệ rồng tâu tha cho người này .
Mọi người biết Lý Học sĩ đang được vua ưu ái nên vâng dạ tuân theo . LB cưỡi ngựa về cung tự thảo sắc ân xá trình lên vua, Minh Hoàng chấp thuận . LB vội trở lại chợ tuyên đọc thánh chỉ phóng thích Quách Tử Nghi, truyền phải lập công chuộc tội . QTN lạy tạ LB nguyện ngậm vành kết cỏ không bao giờ quên ơn .
Trong cung bấy giờ có hoa mộc thược dược tiến cống từ Dương Châu, trồng được 4 gốc nở ra 4 sắc hoa . Minh Hoàng cùng Dương Quý Phi thưởng ngoạn, nghe tấu nhạc . Vua nói:
_ Phi tử thưởng ngoạn tân hoa sao lại dùng cựu khúc ?
Bèn sai Lý Quy Niên triệu Lý Học sĩ vào cung . Nội thị bẩm là Học sĩ đã ra chợ uống rượu . LQN ra chợ Trường An nghe trên lầu 1 tửu quán có người ca:
_ Ba chén chưa thấm giọng
Năm đấu mới vừa say
Làng rượu nơi vui thú
Kẻ tỉnh chớ quấy rầy
LQN nói:
_ Người ca không phải Lý Học sĩ thì còn ai nữa ?
Bèn lên lầu thấy LB đang say mèm tay cầm chén rượu giữ chặt không buông . LQN bảo:
_ Thánh thượng tuyên triệu quan học sĩ .
Ai nấy nghe có thánh chỉ đều giật mình đứng dậy . LB vẫn mặc kệ mắt lờ đờ, mơ màng muốn ngủ . LQN vẫy tay gọi đám tuỳ tùng lên lầu đỡ LB lên ngựa rồi kẻ bên phải người bên trái giữ đưa LB tới lầu Ngũ Phượng . Vua cho phép LB cưỡi ngựa vào cung . Qua hồ Hưng Khánh tới đình Trầm Hương là nơi vua ngự, Thiên tử thấy LB mắt nhắm nghiền biết là chưa tỉnh bèn sai nội thị trải chăn cho nằm nghỉ . Nhà vua thấy miệng LB chảy nước dãi thì tự tay lấy khăn lau cho . Quý Phi tâu:
_ Thiếp nghe nói nước lạnh giải được rượu .
Minh Hoàng truyền nội thị lấy nước hồ Hưng Khánh, sai cung nữ ngậm phun vào mặt LB cho tỉnh . LB chợt tỉnh thấy hoàng đế bên cạnh lật đật phủ phục tạ tội . Minh Hoàng đỡ dậy an ủi bảo LB soạn cho 3 chương Thanh Bình điệu . LB tuân lệnh viết liền 3 bài thơ .
_ Thoáng bóng mây hoa nhớ bóng hồng
Gió xuân dìu dặt giọt sương trong
Ví chăng non ngọc không nhìn thấy
Dưới nguyệt đài Dao thử ngóng trông .
Hương đông móc đượm một cành hồng
Non Giáp mây mưa những cực lòng
Ướm hỏi Hán cung ai mãn lượng
Điểm tô nàng Yến tốn bao công ?
Sắc nước hương trời khéo sánh đôi
Quân vương nhìn ngắm những tươi cười
Sầu xuân man mác tan đầu gió
Cửa bắc đình trần đứng lả lơi .
Thiên tử tấm tắc khen hay, nói:
_ Thiên tài như khanh há không áp đảo các hàng học sĩ Hàn Lâm hay sao ?
Liền truyền Lý Quy Niên ca theo thơ . Các tử đệ dâng nhạc cụ, vua thổi ngọc tiêu hoạ theo . Ca xong, DQP tạ ơn vua, Minh Hoàng nói:
_ Đừng tạ ơn trẫm mà tạ ơn Lý Học sĩ kìa .
DQP cầm chén ngọc đích thân rót rượu bồ đào sai cung nữ đem cho LB . THiên tử cho phép LB được dạo chơi trong vườn Thượng Uyển, sai nội thị mang rượu theo sau cho uống say thoả thích . Trong cung có yến tiệc LB đều được triệu vào . DQP cũng thầm yêu con người tài hoa, dung mạo phong nhã này .
Một hôm Quý Phi ngồi ngâm nga bài Thanh Bình điệu của Lý Bạch . Cao Lực Sĩ mon men tới gần tâu:
_ Nô thần tưởng nương nương phải oán hận LB mới đúng, sao lại khen hắn ta ?
Quý Phi hỏi:
_ Có gì mà oán ?
CLS nói:
_ Bài đó có câu "Điểm tô nàng Yến tốn bao công". Nàng Triệu Phi Yến là hoàng hậu của Hán Thành Đế, được vua sủng ái vô cùng . Vậy mà nàng ta tư thông với Yên Xích Phượng, giấu anh ta trong bức tường đôi . Thành Đế vào cung nghe trong bức tường có tiếng ho mới phát hiện, định phế nàng, may là có em gái Phi Yến xin cho . LB so sánh nương nương với Phi Yến là rõ ràng có ý phỉ báng, nương nương vô tình không nghĩ kỹ đó thôi .
Lúc này Quý Phi có nuôi An Lộc Sơn làm con nuôi, rất yêu dấu . Mỗi bữa đích thân tắm cho con nuôi . Việc tư thông của 2 người cả cung đều biết mà vua không hay . Lại nữa, QP tỏ lòng yêu LB mà thấy chàng hờ hững, nay nghe CLS gièm pha thì tin là chàng khinh rẻ mình, nên đem lòng oán hận . Từ đó hay nói với Thiên Tử là LB ngông cuồng khinh mạn, không giữ lễ bầy tôi . Vua thấy Quý Phi không ưa LB nên không triệu vào cung dự yến nữa .
LB thấy vua xa lánh nên nhiều lần cáo từ xin đi . Minh Hoàng thật ra vẫn quý trọng chàng, nhưng không dám trái ý Quý Phi, bèn nói với LB:
_ Khanh có chí cao xa, trẫm tạm để cho về, khi khác sẽ triệu . Nhưng khanh có công lớn, không thể để tay trắng về vườn . Khanh cần gì trẫm ban cho .
LB tâu:
_ Thần không cần gì cả, miễn có tiền uống rượu mỗi ngày là đủ .
Vua ban cho LB 1 kim bài có ghi: " Sắc phong LB làm học sĩ vô ưu trong thiên hạ, tú tài tiêu dao vô định, gặp quán uống rượu, gặp kho nhận tiền . Phủ thì cấp ngàn quan, huyện thì cấp 500 . Văn võ quan viên cho tới quân dân, ai bất kính với LB sẽ trị tội không tuân chiếu chỉ .
Lại ban vàng bạc áo gấm, đai ngọc, tuỳ tùng, thưởng 2 đoá hoa vàng, 3 chung ngự tửu rồi cho lên ngựa ra khỏi triều . Bá quan đưa tiễn hàng 10 dặm, các bạn rượu tiễn tới 100 dặm, quyến luyến 3 ngày mới chia tay . LB có bài thơ "về núi từ biệt kim môn tri kỷ" như sau:
_ Chiếu rồng vừa mới ban ra
Một trời mây khói bao la trông vời
Giã từ Kim mã cửa ngoài
Phiêu linh muôn dặm cuốn bay cỏ bồng
Bài thơ Đông vũ nhàn ngâm
Khúc ca đã dứt mà lòng còn vương
Tạ lòng tri kỷ một chương
Thuyền con trở lại câu xuân Ngũ Hồ .
(Trường Ninh dịch)
Một hôm LB cưỡi ngựa rong chơi phố Trường An bỗng thấy chiêng trống nổi lên, và 1 tốp đao phủ cùng 1 xe tù đi tới . LB hỏi thăm biết người trong tù xa là Quách Tử Nghi, một viên tướng phạm tội bị đem ra chợ hành quyết . LB thấy người cốt cách hiên ngang, phong độ anh hùng, ắt có thể làm trụ cột quốc gia sau này, bèn bảo bọn đao phủ;
_ Các ngươi chờ ta đến trước bệ rồng tâu tha cho người này .
Mọi người biết Lý Học sĩ đang được vua ưu ái nên vâng dạ tuân theo . LB cưỡi ngựa về cung tự thảo sắc ân xá trình lên vua, Minh Hoàng chấp thuận . LB vội trở lại chợ tuyên đọc thánh chỉ phóng thích Quách Tử Nghi, truyền phải lập công chuộc tội . QTN lạy tạ LB nguyện ngậm vành kết cỏ không bao giờ quên ơn .
Trong cung bấy giờ có hoa mộc thược dược tiến cống từ Dương Châu, trồng được 4 gốc nở ra 4 sắc hoa . Minh Hoàng cùng Dương Quý Phi thưởng ngoạn, nghe tấu nhạc . Vua nói:
_ Phi tử thưởng ngoạn tân hoa sao lại dùng cựu khúc ?
Bèn sai Lý Quy Niên triệu Lý Học sĩ vào cung . Nội thị bẩm là Học sĩ đã ra chợ uống rượu . LQN ra chợ Trường An nghe trên lầu 1 tửu quán có người ca:
_ Ba chén chưa thấm giọng
Năm đấu mới vừa say
Làng rượu nơi vui thú
Kẻ tỉnh chớ quấy rầy
LQN nói:
_ Người ca không phải Lý Học sĩ thì còn ai nữa ?
Bèn lên lầu thấy LB đang say mèm tay cầm chén rượu giữ chặt không buông . LQN bảo:
_ Thánh thượng tuyên triệu quan học sĩ .
Ai nấy nghe có thánh chỉ đều giật mình đứng dậy . LB vẫn mặc kệ mắt lờ đờ, mơ màng muốn ngủ . LQN vẫy tay gọi đám tuỳ tùng lên lầu đỡ LB lên ngựa rồi kẻ bên phải người bên trái giữ đưa LB tới lầu Ngũ Phượng . Vua cho phép LB cưỡi ngựa vào cung . Qua hồ Hưng Khánh tới đình Trầm Hương là nơi vua ngự, Thiên tử thấy LB mắt nhắm nghiền biết là chưa tỉnh bèn sai nội thị trải chăn cho nằm nghỉ . Nhà vua thấy miệng LB chảy nước dãi thì tự tay lấy khăn lau cho . Quý Phi tâu:
_ Thiếp nghe nói nước lạnh giải được rượu .
Minh Hoàng truyền nội thị lấy nước hồ Hưng Khánh, sai cung nữ ngậm phun vào mặt LB cho tỉnh . LB chợt tỉnh thấy hoàng đế bên cạnh lật đật phủ phục tạ tội . Minh Hoàng đỡ dậy an ủi bảo LB soạn cho 3 chương Thanh Bình điệu . LB tuân lệnh viết liền 3 bài thơ .
_ Thoáng bóng mây hoa nhớ bóng hồng
Gió xuân dìu dặt giọt sương trong
Ví chăng non ngọc không nhìn thấy
Dưới nguyệt đài Dao thử ngóng trông .
Hương đông móc đượm một cành hồng
Non Giáp mây mưa những cực lòng
Ướm hỏi Hán cung ai mãn lượng
Điểm tô nàng Yến tốn bao công ?
Sắc nước hương trời khéo sánh đôi
Quân vương nhìn ngắm những tươi cười
Sầu xuân man mác tan đầu gió
Cửa bắc đình trần đứng lả lơi .
Thiên tử tấm tắc khen hay, nói:
_ Thiên tài như khanh há không áp đảo các hàng học sĩ Hàn Lâm hay sao ?
Liền truyền Lý Quy Niên ca theo thơ . Các tử đệ dâng nhạc cụ, vua thổi ngọc tiêu hoạ theo . Ca xong, DQP tạ ơn vua, Minh Hoàng nói:
_ Đừng tạ ơn trẫm mà tạ ơn Lý Học sĩ kìa .
DQP cầm chén ngọc đích thân rót rượu bồ đào sai cung nữ đem cho LB . THiên tử cho phép LB được dạo chơi trong vườn Thượng Uyển, sai nội thị mang rượu theo sau cho uống say thoả thích . Trong cung có yến tiệc LB đều được triệu vào . DQP cũng thầm yêu con người tài hoa, dung mạo phong nhã này .
Một hôm Quý Phi ngồi ngâm nga bài Thanh Bình điệu của Lý Bạch . Cao Lực Sĩ mon men tới gần tâu:
_ Nô thần tưởng nương nương phải oán hận LB mới đúng, sao lại khen hắn ta ?
Quý Phi hỏi:
_ Có gì mà oán ?
CLS nói:
_ Bài đó có câu "Điểm tô nàng Yến tốn bao công". Nàng Triệu Phi Yến là hoàng hậu của Hán Thành Đế, được vua sủng ái vô cùng . Vậy mà nàng ta tư thông với Yên Xích Phượng, giấu anh ta trong bức tường đôi . Thành Đế vào cung nghe trong bức tường có tiếng ho mới phát hiện, định phế nàng, may là có em gái Phi Yến xin cho . LB so sánh nương nương với Phi Yến là rõ ràng có ý phỉ báng, nương nương vô tình không nghĩ kỹ đó thôi .
Lúc này Quý Phi có nuôi An Lộc Sơn làm con nuôi, rất yêu dấu . Mỗi bữa đích thân tắm cho con nuôi . Việc tư thông của 2 người cả cung đều biết mà vua không hay . Lại nữa, QP tỏ lòng yêu LB mà thấy chàng hờ hững, nay nghe CLS gièm pha thì tin là chàng khinh rẻ mình, nên đem lòng oán hận . Từ đó hay nói với Thiên Tử là LB ngông cuồng khinh mạn, không giữ lễ bầy tôi . Vua thấy Quý Phi không ưa LB nên không triệu vào cung dự yến nữa .
LB thấy vua xa lánh nên nhiều lần cáo từ xin đi . Minh Hoàng thật ra vẫn quý trọng chàng, nhưng không dám trái ý Quý Phi, bèn nói với LB:
_ Khanh có chí cao xa, trẫm tạm để cho về, khi khác sẽ triệu . Nhưng khanh có công lớn, không thể để tay trắng về vườn . Khanh cần gì trẫm ban cho .
LB tâu:
_ Thần không cần gì cả, miễn có tiền uống rượu mỗi ngày là đủ .
Vua ban cho LB 1 kim bài có ghi: " Sắc phong LB làm học sĩ vô ưu trong thiên hạ, tú tài tiêu dao vô định, gặp quán uống rượu, gặp kho nhận tiền . Phủ thì cấp ngàn quan, huyện thì cấp 500 . Văn võ quan viên cho tới quân dân, ai bất kính với LB sẽ trị tội không tuân chiếu chỉ .
Lại ban vàng bạc áo gấm, đai ngọc, tuỳ tùng, thưởng 2 đoá hoa vàng, 3 chung ngự tửu rồi cho lên ngựa ra khỏi triều . Bá quan đưa tiễn hàng 10 dặm, các bạn rượu tiễn tới 100 dặm, quyến luyến 3 ngày mới chia tay . LB có bài thơ "về núi từ biệt kim môn tri kỷ" như sau:
_ Chiếu rồng vừa mới ban ra
Một trời mây khói bao la trông vời
Giã từ Kim mã cửa ngoài
Phiêu linh muôn dặm cuốn bay cỏ bồng
Bài thơ Đông vũ nhàn ngâm
Khúc ca đã dứt mà lòng còn vương
Tạ lòng tri kỷ một chương
Thuyền con trở lại câu xuân Ngũ Hồ .
(Trường Ninh dịch)
Lý Trích Tiên (tt)
LB lên ngựa về Cẩm Châu, vợ là Hứa Thị cùng tương kiến . Quan sở tại nghe tin kéo tới chúc mừng . LB ngày nào cũng tiếp khách cùng say sưa . Một hôm LB nói với Hứa Thị là muốn đi ngao du sơn thuỷ rồi ăn mặc như thường dân, cỡi lừa tuỳ ý cho nó đi đâu thì đi . Phủ huyện chiếu theo Kim bài chi trả tiền rượu . Bữa nọ tới đầu huyện Hoa Âm nghe đồn qua huyện tham của hại dân bèn tới trước nha môn cỡi lừa ngược quay mặt ra sau qua lại trước cổng huyện . Quan huyện thét bảo sai nha bắt LB vào nha môn . LB vờ say hỏi gì cũng không trả lời . Tri huyện sai giam vào ngục chờ mai xét xử .
Ngục tốt dẫn LB vào nhà lao bắt làm giấy cung khai . LB viết :
_ Cung khai : Người Cẩm Châu
Họ Lý tên là Bạch
Trẻ tuổi làu văn chương
Phóng bút quỷ thần khóc
Trường An bạn Bát tiên
Trúc Khê nhóm lục dật
Từng viết thư doạ Phiên
Danh tiếng vang ngoại quốc
Mỗi khi đến chầu vua
Ngự điện nằm an giấc
Vua khuấy canh cho ăn
Nước dãi vua lau sạch
Cao Thái Uý cởi giày
Dương Thái Sư mài mực
Trước điện vua ta được cỡi ngựa vào
Huyện Hoa Âm cỡi lừa sao không được
Hãy xem thẻ Kim bài
Rồi sẽ biết sự thật
Viết xong đưa ngục quan . Ngục quan xem qua thất kinh sụp xuống lạy xin tha tội . LB nói :
_ Không can gì tới ngươi . Chỉ phiền ngươi nói với quan huyện là ta phụng mệnh Kim bài Thánh chỉ tới đây, phạm tội gì mà bắt ?
Ngục quan vội vàng đem tờ khai trình tri huyện . Huyện quan tới nhà lao yết kiến LB, khấu đầu kêu van :
_ Tiểu quan có mắt không tròng, không thấy núi Thái Sơn, lỡ phạm đến Đại Nhân, cúi xin Học Sĩ tha tội .
Các quan chức trong huyện nghe tin đều đến lạy lục xin tha . LB ngồi giữa sảnh đường giơ Kim bài cho họ xem rồi nói :
_ Các ông phạm tội gì ?
Các quan run rẩy lạy van :
_ Lũ hạ quan đáng tội chết .
LB cười nói :
_ Các ông ăn lộc nước sao dám tham của hại dân ? Nếu biết hối cãi thì mới được miễn thứ .
Các quan cung kính hứa không dám tái phạm, rồi thết tiệc khoản đãi học sĩ, uống rượu 3 ngày liền mới thôi .
Chuyện này lan truyền khắp các châu huyện khác, ai cũng nghĩ hoàng thượng sai LB vi hành tra xét các quan lại, nên đều cố gắng tu sửa mình .
Về sau An Lộc Sơn làm phản, Đường Minh Hoàng xa giá chạy vào đất Thục, buộc lòng giết Dương Quốc Trung, thắt cổ Dương Quý Phi . LB tránh loạn ẩn cư ở Lư Sơn . Vĩnh Vương Lân lúc bấy giờ làm Đông Nam Tiết độ sứ, có âm mưu định tự lập làm vua . VVL nghe tiếng LB, cưỡng bức hạ sơn trao chức . LB không theo, bị giữ lại trong phủ . Chẳng bao lâu Túc Tông tức vị, phong Quách Tử Nghi làm Đại Nguyên Soái thu phục 2 Kinh . Có người cáo giác VVL làm phản nên Túc Tông sai QTN đem quân đánh . Vĩnh Vương bại trận, LB thoát thân chạy tới bến Tầm Dương thì bị bắt giải tới cửa quân của QTN . Tử Nghi quát quân lui ra, tự tay cởi trói LB, mời ngồi lên trên, cúi lạy nói :
_ Năm xưa không nhờ ân nhân cứu mạng thì sao có ngày nay .
Truyền bày tiệc đãi và làm tấu văn lên Thiên Tử minh oan cho LB . Lúc này DQP đã chết, DQT bị giết, Cao Lực Sĩ bị đi đày ở xa . Huyền Tông từ đất Thục trở về làm Thái Thượng Hoàng, cũng khen tài LB với Túc Tông . Túc Tông phong LB làm chức Tả Thập Di, nhưng LB chán cảnh quan trường nên không nhận chức . LB từ biệt QTN qua Kim lăng đậu thuyền trên sông Thái Thạch . Đêm ấy trăng sáng trời trong, LB uống rượu thoả thích . Bỗng nghe tiếng nhạc ngân vang trên trời, rồi gió nổi lên, có con cá kình dài mấy trượng hiện ra, 2 tiên đồng tay cầm cờ tiết tới trước mặt nói :
_ Thượng Đế cho đón tinh chủ trở về nguyên vị .
Người trong thuyền đều kinh hãi, chợt thấy LB cỡi trên lưng cá kình bay lên trời .
Huyện lệnh Đương Đồ làm biểu tâu lên, Thiên Tử sắc chỉ lập đền thờ Lý Trích Tiên ở Thái Thạch .
Đời Tống có chàng thư sinh đêm trăng qua sông Thái Thạch thấy 1 cánh buồm gấm từ phía Tây, trước thuyền có 1 tấm bài trắng đề chữ "Thi Bá". Thư sinh bèn ngâm :
_ Trên sông ai đấy xưng thi bá
Cẩm tú văn chương thử đọc nghe
Người trong thuyền hoạ lại :
_ Đêm vắng ngâm nga câu cẩm tú
E sao Bắc đẩu rụng sông Hàn .
Thư sinh kinh hãi muốn kề thuyền hỏi thăm thì thấy 1 người áo tía mũ sa cốt cách thần tiên bước lên bờ đi vào đền thờ Lý Trích Tiên . Thư sinh vào theo không thấy bóng người mới biết chính là LB vậy .
Có thơ rằng:
_ Thư thả hoà Phiên vang viễn tái
Khúc ca Ngọc Nữ rộn Lê Viên
Phong lưu tài tử còn muôn thuở
Thái Thạch dòng trong bóng nguyệt xuyên .
-Hết-
LB lên ngựa về Cẩm Châu, vợ là Hứa Thị cùng tương kiến . Quan sở tại nghe tin kéo tới chúc mừng . LB ngày nào cũng tiếp khách cùng say sưa . Một hôm LB nói với Hứa Thị là muốn đi ngao du sơn thuỷ rồi ăn mặc như thường dân, cỡi lừa tuỳ ý cho nó đi đâu thì đi . Phủ huyện chiếu theo Kim bài chi trả tiền rượu . Bữa nọ tới đầu huyện Hoa Âm nghe đồn qua huyện tham của hại dân bèn tới trước nha môn cỡi lừa ngược quay mặt ra sau qua lại trước cổng huyện . Quan huyện thét bảo sai nha bắt LB vào nha môn . LB vờ say hỏi gì cũng không trả lời . Tri huyện sai giam vào ngục chờ mai xét xử .
Ngục tốt dẫn LB vào nhà lao bắt làm giấy cung khai . LB viết :
_ Cung khai : Người Cẩm Châu
Họ Lý tên là Bạch
Trẻ tuổi làu văn chương
Phóng bút quỷ thần khóc
Trường An bạn Bát tiên
Trúc Khê nhóm lục dật
Từng viết thư doạ Phiên
Danh tiếng vang ngoại quốc
Mỗi khi đến chầu vua
Ngự điện nằm an giấc
Vua khuấy canh cho ăn
Nước dãi vua lau sạch
Cao Thái Uý cởi giày
Dương Thái Sư mài mực
Trước điện vua ta được cỡi ngựa vào
Huyện Hoa Âm cỡi lừa sao không được
Hãy xem thẻ Kim bài
Rồi sẽ biết sự thật
Viết xong đưa ngục quan . Ngục quan xem qua thất kinh sụp xuống lạy xin tha tội . LB nói :
_ Không can gì tới ngươi . Chỉ phiền ngươi nói với quan huyện là ta phụng mệnh Kim bài Thánh chỉ tới đây, phạm tội gì mà bắt ?
Ngục quan vội vàng đem tờ khai trình tri huyện . Huyện quan tới nhà lao yết kiến LB, khấu đầu kêu van :
_ Tiểu quan có mắt không tròng, không thấy núi Thái Sơn, lỡ phạm đến Đại Nhân, cúi xin Học Sĩ tha tội .
Các quan chức trong huyện nghe tin đều đến lạy lục xin tha . LB ngồi giữa sảnh đường giơ Kim bài cho họ xem rồi nói :
_ Các ông phạm tội gì ?
Các quan run rẩy lạy van :
_ Lũ hạ quan đáng tội chết .
LB cười nói :
_ Các ông ăn lộc nước sao dám tham của hại dân ? Nếu biết hối cãi thì mới được miễn thứ .
Các quan cung kính hứa không dám tái phạm, rồi thết tiệc khoản đãi học sĩ, uống rượu 3 ngày liền mới thôi .
Chuyện này lan truyền khắp các châu huyện khác, ai cũng nghĩ hoàng thượng sai LB vi hành tra xét các quan lại, nên đều cố gắng tu sửa mình .
Về sau An Lộc Sơn làm phản, Đường Minh Hoàng xa giá chạy vào đất Thục, buộc lòng giết Dương Quốc Trung, thắt cổ Dương Quý Phi . LB tránh loạn ẩn cư ở Lư Sơn . Vĩnh Vương Lân lúc bấy giờ làm Đông Nam Tiết độ sứ, có âm mưu định tự lập làm vua . VVL nghe tiếng LB, cưỡng bức hạ sơn trao chức . LB không theo, bị giữ lại trong phủ . Chẳng bao lâu Túc Tông tức vị, phong Quách Tử Nghi làm Đại Nguyên Soái thu phục 2 Kinh . Có người cáo giác VVL làm phản nên Túc Tông sai QTN đem quân đánh . Vĩnh Vương bại trận, LB thoát thân chạy tới bến Tầm Dương thì bị bắt giải tới cửa quân của QTN . Tử Nghi quát quân lui ra, tự tay cởi trói LB, mời ngồi lên trên, cúi lạy nói :
_ Năm xưa không nhờ ân nhân cứu mạng thì sao có ngày nay .
Truyền bày tiệc đãi và làm tấu văn lên Thiên Tử minh oan cho LB . Lúc này DQP đã chết, DQT bị giết, Cao Lực Sĩ bị đi đày ở xa . Huyền Tông từ đất Thục trở về làm Thái Thượng Hoàng, cũng khen tài LB với Túc Tông . Túc Tông phong LB làm chức Tả Thập Di, nhưng LB chán cảnh quan trường nên không nhận chức . LB từ biệt QTN qua Kim lăng đậu thuyền trên sông Thái Thạch . Đêm ấy trăng sáng trời trong, LB uống rượu thoả thích . Bỗng nghe tiếng nhạc ngân vang trên trời, rồi gió nổi lên, có con cá kình dài mấy trượng hiện ra, 2 tiên đồng tay cầm cờ tiết tới trước mặt nói :
_ Thượng Đế cho đón tinh chủ trở về nguyên vị .
Người trong thuyền đều kinh hãi, chợt thấy LB cỡi trên lưng cá kình bay lên trời .
Huyện lệnh Đương Đồ làm biểu tâu lên, Thiên Tử sắc chỉ lập đền thờ Lý Trích Tiên ở Thái Thạch .
Đời Tống có chàng thư sinh đêm trăng qua sông Thái Thạch thấy 1 cánh buồm gấm từ phía Tây, trước thuyền có 1 tấm bài trắng đề chữ "Thi Bá". Thư sinh bèn ngâm :
_ Trên sông ai đấy xưng thi bá
Cẩm tú văn chương thử đọc nghe
Người trong thuyền hoạ lại :
_ Đêm vắng ngâm nga câu cẩm tú
E sao Bắc đẩu rụng sông Hàn .
Thư sinh kinh hãi muốn kề thuyền hỏi thăm thì thấy 1 người áo tía mũ sa cốt cách thần tiên bước lên bờ đi vào đền thờ Lý Trích Tiên . Thư sinh vào theo không thấy bóng người mới biết chính là LB vậy .
Có thơ rằng:
_ Thư thả hoà Phiên vang viễn tái
Khúc ca Ngọc Nữ rộn Lê Viên
Phong lưu tài tử còn muôn thuở
Thái Thạch dòng trong bóng nguyệt xuyên .
-Hết-
Lời bàn của AH:
"có tài mà cậy chi tài
chữ tài liền với chữ tai một vần"
LB ỷ vào tài năng xuất chúng, khinh lờn cả Thái sư, Thái uý, làm mất lòng Quý phi của vua, mà vẫn an toàn tính mạng, lại được vua ban tặng kim bài chu cấp cả đời . Mới thấy Minh Hoàng tuy có u mê bởi nhan sắc đàn bà vẫn còn chưa đến mức như Trụ Vương, mà Quý Phi cũng chưa hẳn là Đát Kỷ. Cơ ngơi nhà Đường còn giữ được cũng vì thế.
Loại trừ truyền thuyết LB lên tiên, các sử sách chép rằng ông say rượu muốn vớt trăng nên té xuống sông chết đuối. Cho thấy uống rượu tai hại biết bao!
Chỉ tội nghiệp cho Hứa Thị, có chồng mà cũng chịu cảnh phòng không, khá trách cho LB vì đam mê riêng mà bỏ bê thê tử. Người chinh phụ còn mong ngày tàn chinh chiến chồng về, còn được người chinh phu ngày đêm thương nhớ. Trong đầu LB chắc chẳng hề có hình bóng vợ một thân vò võ nơi quê nhà! Khi vua ban ân điển LB cũng chỉ biết xin cho mình mà không nghĩ gì đến vợ, rõ là người tài giỏi thật, nhưng mà cũng bạc bẽo lắm thay!
Kinh nghiệm cho mấy cô, chớ nên ham lấy chồng tài giỏi!
"có tài mà cậy chi tài
chữ tài liền với chữ tai một vần"
LB ỷ vào tài năng xuất chúng, khinh lờn cả Thái sư, Thái uý, làm mất lòng Quý phi của vua, mà vẫn an toàn tính mạng, lại được vua ban tặng kim bài chu cấp cả đời . Mới thấy Minh Hoàng tuy có u mê bởi nhan sắc đàn bà vẫn còn chưa đến mức như Trụ Vương, mà Quý Phi cũng chưa hẳn là Đát Kỷ. Cơ ngơi nhà Đường còn giữ được cũng vì thế.
Loại trừ truyền thuyết LB lên tiên, các sử sách chép rằng ông say rượu muốn vớt trăng nên té xuống sông chết đuối. Cho thấy uống rượu tai hại biết bao!
Chỉ tội nghiệp cho Hứa Thị, có chồng mà cũng chịu cảnh phòng không, khá trách cho LB vì đam mê riêng mà bỏ bê thê tử. Người chinh phụ còn mong ngày tàn chinh chiến chồng về, còn được người chinh phu ngày đêm thương nhớ. Trong đầu LB chắc chẳng hề có hình bóng vợ một thân vò võ nơi quê nhà! Khi vua ban ân điển LB cũng chỉ biết xin cho mình mà không nghĩ gì đến vợ, rõ là người tài giỏi thật, nhưng mà cũng bạc bẽo lắm thay!
Kinh nghiệm cho mấy cô, chớ nên ham lấy chồng tài giỏi!
Truyện nàng Tuý Tiêu
Dư Nhuận Chi có tiếng hay thơ , nhứt là làm ra các bài hát rất hay , nhiều gánh hát tới đem tiền tặng để lấy . Một hôm tới nhà quan Trần soái Lạng giang là Nguyễn Trung Ngạn .
Ông Ngạn lật đật ra tiếp , đặt tiệc thết đãi, gọi đám con hát nuôi trong nhà ra ca múa giúp vui . Trong bọn có nàng Tuý Tiêu rất xinh đẹp, Dư sinh nhìn theo mãi . Ông Ngạn nói :
_Tuỳ ngài kén chọn , hễ bằng lòng ai thì tôi tặng cho .
Nhuận Chi ngâm bài thơ :
_Hoa sen đoá đoá rỡ ràng tươi
Góp mặt nhà tiên lúc nói cười
Áo lụa say nằm nghe gọi dậy
Giang Nam một khúc quyện hồn người
nguyên văn:
_ Liên hoa đoá đoá ỷ hồng hàm
Tằng đối tiên gia ngọc chủ đàm
Tuý chẩm tiêu y hô đắc khởi
Sổ thanh hảo xướng vọng Giang Nam
Ông Ngạn cười bảo Tuý Tiêu :
_ Thầy đồ để ý nàng đấy !
(Vì trong câu thứ ba có chữ “Tuý chẩm Tiêu y”)
Sinh uống rượu rất say , đến đêm khuya mới tỉnh lại , thấy nàng Tuý Tiêu săn sóc bên cạnh . Sáng hôm sau vào tạ ơn ông Ngạn, ông bảo:
_Nàng ấy cũng phong lưu , thầy nên khéo yêu thương lấy .
Sinh đem nàng về . Tuý Tiêu rất thông minh , mỗi khi sinh đọc sách nàng chỉ nghe qua mà thuộc . Sinh bèn dạy thơ từ cho nàng . Chưa đầy 1 năm đã làm thơ từ sánh ngang với sinh .
Nhân gặp khoa thi , sinh sắm sửa hành trang lên kinh , mà không nỡ rời Tuý Tiêu nên đem nàng cùng đi . Nhân ngày mồng một đầu năm nàng Tuý Tiêu đi chùa lễ Phật . Bấy giờ có quan Trụ quốc họ Thân đi chơi phố trông thấy nàng đẹp bèn bắt cướp về dinh .
Sinh làm đơn kiện lên Triều đình nhưng vì họ Thân uy thế rất lớn các toà các sở đều tránh né không dám xét xử . Sinh đau buồn nên cũng chẳng thiết đến thi cử .
Một hôm thấy Tuý Tiêu trên kiệu đi ngoài phố lính tráng tiền hô hậu ủng . Sinh đứng nhìn mà ứa lệ , mới trỏ đôi chim yểng mà nàng Tuý Tiêu nuôi trước kia bảo :
_ Chúng mày còn được suốt ngày quấn quýt bên nhau, không phải như ta lạnh lùng chăn đơn gối chiếc . Chúng mày có thể vì ta đưa thư tới nàng chăng ?
Đôi chim nghe nói liền nhảy nhót kêu lên như dáng muốn đi . Sinh viết một bài thơ ngụ ý thương nhớ , buộc vào chân chim . Thơ rằng :
_ "Kiệu qua dưới liễu hôm nào
Vội vàng chẳng kịp đưa trao một lời
Trông ai nước mắt thầm rơi
Tấc gang bỗng cách đôi nơi mịt mùng
Cửa hầu thăm thẳm nghìn trùng
Sớm hôm khách đến riêng lòng ngẩn ngơ
Tình xưa kể đến bao giờ
Cảm sầu mọi mối như tơ rối bời
Thơ ngâm nhớ bữa tiệc mời
Giọng ca lanh lảnh để người như say
Cung đàn nào đã so dây
Giai nhân bỗng được trao tay rước về
Tình sâu chưa kịp giãi giề
Bắc nam đã vội chia lìa khá thương
Chim hồng buồn bã kêu sương
Mây Tần thăm thẳm xa buông tối mù
Người nương trướng gấm êm ru
Người ôm một mảnh chăn cù giá đông
Ham vui nệm tía màn hồng
Biết chăng kẻ chốn thư phòng thương đau
Mưa tường dế vách hoạ nhau
Nhạn tan khóc sớm địch sầu thổi khuya
Lặng ngồi gấp sách ủ ê
Lòng này cảnh ấy khuây đi được nào
Côn Nô Hứa Tuấn nơi nao?
Tìm hương trả bích còn ao ước gì
Mảnh tiên viết gửi trao đi
Ddau thương kể nỗi vân vi với người."
Con chim bay tới bên nàng Tuý Tiêu . Nàng đọc thư rồi viết hoạ lại buộc chân chim gửi cho sinh :
_ "Thiếp xưa con gái nhà nghèo
Lớn lên ca xướng học theo bạn bầy
Phong lưu quen thói Hà Tây (2)
Chưa tường án Mạnh ngang mày như ai (3)
Tiệc hoa một bữa khuyên mời
Mối manh duyên khéo an bày tự đâu
Tràng Khanh chưa gảy Phượng cầu (4)
Mến tài Đỗ Mục bởi câu Hoa đường (5)
Duyên kim phận cải xe vương
Những mừng dây sắn được nương bóng tùng
Thiên Thai một cuộc kỳ phùng
Thú vui lửa đượm hương nồng chưa sao
Chương đài cành liễu nghiêng chao
Biệt ly mang nặng biết bao oán sầu
Duyên may hoá rủi ngờ đâu
Ngậm hờn nuốt tủi chịu rầu cho xong
Bẽ bàng đổi khác tư dung
To’c xanh biếng chải môi hồng chán tô
Thương xuân vách phấn đèn mờ
Trông gương ngấn lệ mơ hồ ngại soi
Tiện hồng thư mới tới nơi
Chia loan càng xót xa đời biệt ly
Liễu Hàn tạm bẻ vin đi
Nhưng châu Hợp Phố phải về quận xưa (6)
Nỗi lòng trăm mối vò tơ
Thư dài đến mấy vẫn chưa cạn lời."
Từ đó nàng buồn rầu bệnh nặng . Quan Trụ quốc hỏi nàng nhớ anh chàng bán thơ phải không ? Tuý Tiêu đáp :
_ Chúng tôi tình sâu gắn bó , lời thề chung sống chưa phai . Người xưa coi rẻ giàu sang mà nhớ anh hàng bánh (7), khinh sung sướng mà gieo xuống tầng lầu (8) . Như vậy là phải lắm .
Rồi nàng lấy khăn toan thắt cổ tự tử . Quan trụ quốc bèn dỗ dành :
_ Ta đã nghĩ đến việc đó . Nàng hãy bảo dưỡng thân thể . Ta sẽ vời Dư sinh tới cho nàng nối duyên xưa . Tội gì mà coi rẻ tính mệnh như vậy ?
TT nói :
_ Nếu được như vậy thì xin vâng .
Trụ quốc bất đắc dĩ phải gọi Nhuận Chi tới bảo ở luôn trong phủ, cho người hầu hạ . Nhưng tuyệt nhiên không đá động gì tới chuyện TT . Sinh hỏi , Trụ quốc gạt đi :
_ Nàng nhớ thầy cũng chẳng khác chi thầy nhớ nàng . Nhưng vì lâu nay nàng khó ở chưa thể ra cùng thầy hội kiến . Cứ thong thả đã .
Thuận Chi ở lâu mà vẫn không được gặp TT thì biết là quan Trụ quốc không thật tình , mới bảo ông ta rằng :
_ Tôi vì 1 mối ân tình vào đây làm khách trọ , song non Vu gang tấc mà tin tức chẳng thông , tháng ngày lần lữa năm lại gần hết . Cái việc trả châu không dám nói nữa , chỉ xin được 1 lần gặp mặt trò chuyện để chia tay .
Trụ quốc bằng lòng . Đến đêm hẹn sinh đốt đèn không ngủ ngồi chờ . Suốt đêm vẫn không thấy . Sáng hôm sau nhắn với đầy tớ tâm phúc của nàng TT là :
_ Nhờ em nói hộ TT ta nặng mối tình riêng mà tin lời nói dối . Gặp mặt 1 lần còn không cho huống hồ mong người ta thả nàng về thì có đời nào .Ta ở đây mãi có ngày bị hại , chi bằng về đi .
TT dặn lại con hầu :
_ Thiếp nấn ná đây còn chưa theo nàng Lục Châu (8) là vì còn có chàng . Đêm mồng một Tết có đốt pháo bông ở ngoài bờ sông người trong kinh thành xem đông nghịt . Xin hãy chờ đợi nhau ở đấy . Thiê’p xin hoãn lại (việc tự tử ) để chờ gặp chàng .
Sinh bèn gặp Trụ quốc xin về . Họ Thân thấy dễ chịu , tặng chàng nhiều tiền bạc đưa tiễn .
Sinh về gặp người đầy tớ già, thấy sinh lo buồn bèn hỏi:
_ Cậu có sự gì lo nghĩ mà người gầy võ đi khác hẳn ngày trước ?
Sinh nói duyên cớ và kể luôn ngày hẹn của Tuý Tiêu . Người đầy tớ nói :
_ Việc cũng không khó , tôi sẽ ra sức giúp cậu .
Đến ngày mùng một 2 thầy trò cùng ra chỗ hẹn quả thấy TT đứng ở bến sông . Người đầy tớ thủ sẵn cái dùi sắt nhào vô đám người hầu chung quanh TT, đánh bừa loạn xạ . Bọn tuỳ tùng sợ hãi chạy tán loạn . Hai người thừa cơ cướp lấy TT , chạy đi . Nhuận Chi vơ’i Tuý Tiêu gặp nhau mừng mừng tủi tủi, nhưng lại sợ Trụ quốc đuổi theo bắt .
TT nói :
_ Hắn là đồ yếu hèn mà làm chức lớn là do giỏi chạy chọt . Vàng bạc nhiều nhưng tội ác chồng chất , thế nào cũng phải trả báo, không giữ lâu bền được . Tuy nhiên giờ hắn đang thịnh , mình phải tạm ẩn lánh về nơi thôn quê để tránh vạ trước .
Sinh nghe lời , bí mật đưa nàng xuống hạt Thiên Trường ở Nam Định , ẩn vào nhà 1 người bạn họ Hà .
Ít lâu sau, Trụ quốc phạm tội bị bãi chức . Nhuận Chi vào kinh thi đỗ tiến sĩ làm quan to . Vợ chồng ăn ở đến bạc đầu .
(1) Trong “Tình Sử”, Côn Lôn Nô và Hứa Tuấn là hai hiệp khách giúp những lứa đôi bị chia lìa được sum hợp .
(2) Thuần Vu Khôn nói: “Vương Báo ở đâ’t Kỳ mà đất Hà Tây hát hay” (Mạnh Tử) .
(3) Tích “cử án tề mi”, nàng Mạnh Quang kính trọng chồng .
(4) Tràng Khanh tức Tư Mã Tương Như , gảy khúc Phượng Cầu Hoàng để tỏ tình vơ’i Trác Văn Quân .
(5) Đỗ Mục làm bài thơ có câu: “Hoa đường kim nhật ỷ duyên khai”.
(6) Tích “châu về Hợp Phô’”.
(7) Đường Ninh Vương cướp vợ của người hàng bánh . Người vợ vẫn luôn thương nhớ chồng cũ . Ninh Vương gọi người hàng bánh lại , người vợ gặp chồng ứa nước mắt . Ninh Vương bèn trả nàng lại cho đoàn tụ với chồng .
(8 ) Lục Châu là vợ Thạch Sùng . Triệu Vương Luân giết Thạch Sùng để chiếm đoạt Lục Châu . Nàng không chịu gieo mình từ trên lầu xuống đất tự tử .
Dư Nhuận Chi có tiếng hay thơ , nhứt là làm ra các bài hát rất hay , nhiều gánh hát tới đem tiền tặng để lấy . Một hôm tới nhà quan Trần soái Lạng giang là Nguyễn Trung Ngạn .
Ông Ngạn lật đật ra tiếp , đặt tiệc thết đãi, gọi đám con hát nuôi trong nhà ra ca múa giúp vui . Trong bọn có nàng Tuý Tiêu rất xinh đẹp, Dư sinh nhìn theo mãi . Ông Ngạn nói :
_Tuỳ ngài kén chọn , hễ bằng lòng ai thì tôi tặng cho .
Nhuận Chi ngâm bài thơ :
_Hoa sen đoá đoá rỡ ràng tươi
Góp mặt nhà tiên lúc nói cười
Áo lụa say nằm nghe gọi dậy
Giang Nam một khúc quyện hồn người
nguyên văn:
_ Liên hoa đoá đoá ỷ hồng hàm
Tằng đối tiên gia ngọc chủ đàm
Tuý chẩm tiêu y hô đắc khởi
Sổ thanh hảo xướng vọng Giang Nam
Ông Ngạn cười bảo Tuý Tiêu :
_ Thầy đồ để ý nàng đấy !
(Vì trong câu thứ ba có chữ “Tuý chẩm Tiêu y”)
Sinh uống rượu rất say , đến đêm khuya mới tỉnh lại , thấy nàng Tuý Tiêu săn sóc bên cạnh . Sáng hôm sau vào tạ ơn ông Ngạn, ông bảo:
_Nàng ấy cũng phong lưu , thầy nên khéo yêu thương lấy .
Sinh đem nàng về . Tuý Tiêu rất thông minh , mỗi khi sinh đọc sách nàng chỉ nghe qua mà thuộc . Sinh bèn dạy thơ từ cho nàng . Chưa đầy 1 năm đã làm thơ từ sánh ngang với sinh .
Nhân gặp khoa thi , sinh sắm sửa hành trang lên kinh , mà không nỡ rời Tuý Tiêu nên đem nàng cùng đi . Nhân ngày mồng một đầu năm nàng Tuý Tiêu đi chùa lễ Phật . Bấy giờ có quan Trụ quốc họ Thân đi chơi phố trông thấy nàng đẹp bèn bắt cướp về dinh .
Sinh làm đơn kiện lên Triều đình nhưng vì họ Thân uy thế rất lớn các toà các sở đều tránh né không dám xét xử . Sinh đau buồn nên cũng chẳng thiết đến thi cử .
Một hôm thấy Tuý Tiêu trên kiệu đi ngoài phố lính tráng tiền hô hậu ủng . Sinh đứng nhìn mà ứa lệ , mới trỏ đôi chim yểng mà nàng Tuý Tiêu nuôi trước kia bảo :
_ Chúng mày còn được suốt ngày quấn quýt bên nhau, không phải như ta lạnh lùng chăn đơn gối chiếc . Chúng mày có thể vì ta đưa thư tới nàng chăng ?
Đôi chim nghe nói liền nhảy nhót kêu lên như dáng muốn đi . Sinh viết một bài thơ ngụ ý thương nhớ , buộc vào chân chim . Thơ rằng :
_ "Kiệu qua dưới liễu hôm nào
Vội vàng chẳng kịp đưa trao một lời
Trông ai nước mắt thầm rơi
Tấc gang bỗng cách đôi nơi mịt mùng
Cửa hầu thăm thẳm nghìn trùng
Sớm hôm khách đến riêng lòng ngẩn ngơ
Tình xưa kể đến bao giờ
Cảm sầu mọi mối như tơ rối bời
Thơ ngâm nhớ bữa tiệc mời
Giọng ca lanh lảnh để người như say
Cung đàn nào đã so dây
Giai nhân bỗng được trao tay rước về
Tình sâu chưa kịp giãi giề
Bắc nam đã vội chia lìa khá thương
Chim hồng buồn bã kêu sương
Mây Tần thăm thẳm xa buông tối mù
Người nương trướng gấm êm ru
Người ôm một mảnh chăn cù giá đông
Ham vui nệm tía màn hồng
Biết chăng kẻ chốn thư phòng thương đau
Mưa tường dế vách hoạ nhau
Nhạn tan khóc sớm địch sầu thổi khuya
Lặng ngồi gấp sách ủ ê
Lòng này cảnh ấy khuây đi được nào
Côn Nô Hứa Tuấn nơi nao?
Tìm hương trả bích còn ao ước gì
Mảnh tiên viết gửi trao đi
Ddau thương kể nỗi vân vi với người."
Con chim bay tới bên nàng Tuý Tiêu . Nàng đọc thư rồi viết hoạ lại buộc chân chim gửi cho sinh :
_ "Thiếp xưa con gái nhà nghèo
Lớn lên ca xướng học theo bạn bầy
Phong lưu quen thói Hà Tây (2)
Chưa tường án Mạnh ngang mày như ai (3)
Tiệc hoa một bữa khuyên mời
Mối manh duyên khéo an bày tự đâu
Tràng Khanh chưa gảy Phượng cầu (4)
Mến tài Đỗ Mục bởi câu Hoa đường (5)
Duyên kim phận cải xe vương
Những mừng dây sắn được nương bóng tùng
Thiên Thai một cuộc kỳ phùng
Thú vui lửa đượm hương nồng chưa sao
Chương đài cành liễu nghiêng chao
Biệt ly mang nặng biết bao oán sầu
Duyên may hoá rủi ngờ đâu
Ngậm hờn nuốt tủi chịu rầu cho xong
Bẽ bàng đổi khác tư dung
To’c xanh biếng chải môi hồng chán tô
Thương xuân vách phấn đèn mờ
Trông gương ngấn lệ mơ hồ ngại soi
Tiện hồng thư mới tới nơi
Chia loan càng xót xa đời biệt ly
Liễu Hàn tạm bẻ vin đi
Nhưng châu Hợp Phố phải về quận xưa (6)
Nỗi lòng trăm mối vò tơ
Thư dài đến mấy vẫn chưa cạn lời."
Từ đó nàng buồn rầu bệnh nặng . Quan Trụ quốc hỏi nàng nhớ anh chàng bán thơ phải không ? Tuý Tiêu đáp :
_ Chúng tôi tình sâu gắn bó , lời thề chung sống chưa phai . Người xưa coi rẻ giàu sang mà nhớ anh hàng bánh (7), khinh sung sướng mà gieo xuống tầng lầu (8) . Như vậy là phải lắm .
Rồi nàng lấy khăn toan thắt cổ tự tử . Quan trụ quốc bèn dỗ dành :
_ Ta đã nghĩ đến việc đó . Nàng hãy bảo dưỡng thân thể . Ta sẽ vời Dư sinh tới cho nàng nối duyên xưa . Tội gì mà coi rẻ tính mệnh như vậy ?
TT nói :
_ Nếu được như vậy thì xin vâng .
Trụ quốc bất đắc dĩ phải gọi Nhuận Chi tới bảo ở luôn trong phủ, cho người hầu hạ . Nhưng tuyệt nhiên không đá động gì tới chuyện TT . Sinh hỏi , Trụ quốc gạt đi :
_ Nàng nhớ thầy cũng chẳng khác chi thầy nhớ nàng . Nhưng vì lâu nay nàng khó ở chưa thể ra cùng thầy hội kiến . Cứ thong thả đã .
Thuận Chi ở lâu mà vẫn không được gặp TT thì biết là quan Trụ quốc không thật tình , mới bảo ông ta rằng :
_ Tôi vì 1 mối ân tình vào đây làm khách trọ , song non Vu gang tấc mà tin tức chẳng thông , tháng ngày lần lữa năm lại gần hết . Cái việc trả châu không dám nói nữa , chỉ xin được 1 lần gặp mặt trò chuyện để chia tay .
Trụ quốc bằng lòng . Đến đêm hẹn sinh đốt đèn không ngủ ngồi chờ . Suốt đêm vẫn không thấy . Sáng hôm sau nhắn với đầy tớ tâm phúc của nàng TT là :
_ Nhờ em nói hộ TT ta nặng mối tình riêng mà tin lời nói dối . Gặp mặt 1 lần còn không cho huống hồ mong người ta thả nàng về thì có đời nào .Ta ở đây mãi có ngày bị hại , chi bằng về đi .
TT dặn lại con hầu :
_ Thiếp nấn ná đây còn chưa theo nàng Lục Châu (8) là vì còn có chàng . Đêm mồng một Tết có đốt pháo bông ở ngoài bờ sông người trong kinh thành xem đông nghịt . Xin hãy chờ đợi nhau ở đấy . Thiê’p xin hoãn lại (việc tự tử ) để chờ gặp chàng .
Sinh bèn gặp Trụ quốc xin về . Họ Thân thấy dễ chịu , tặng chàng nhiều tiền bạc đưa tiễn .
Sinh về gặp người đầy tớ già, thấy sinh lo buồn bèn hỏi:
_ Cậu có sự gì lo nghĩ mà người gầy võ đi khác hẳn ngày trước ?
Sinh nói duyên cớ và kể luôn ngày hẹn của Tuý Tiêu . Người đầy tớ nói :
_ Việc cũng không khó , tôi sẽ ra sức giúp cậu .
Đến ngày mùng một 2 thầy trò cùng ra chỗ hẹn quả thấy TT đứng ở bến sông . Người đầy tớ thủ sẵn cái dùi sắt nhào vô đám người hầu chung quanh TT, đánh bừa loạn xạ . Bọn tuỳ tùng sợ hãi chạy tán loạn . Hai người thừa cơ cướp lấy TT , chạy đi . Nhuận Chi vơ’i Tuý Tiêu gặp nhau mừng mừng tủi tủi, nhưng lại sợ Trụ quốc đuổi theo bắt .
TT nói :
_ Hắn là đồ yếu hèn mà làm chức lớn là do giỏi chạy chọt . Vàng bạc nhiều nhưng tội ác chồng chất , thế nào cũng phải trả báo, không giữ lâu bền được . Tuy nhiên giờ hắn đang thịnh , mình phải tạm ẩn lánh về nơi thôn quê để tránh vạ trước .
Sinh nghe lời , bí mật đưa nàng xuống hạt Thiên Trường ở Nam Định , ẩn vào nhà 1 người bạn họ Hà .
Ít lâu sau, Trụ quốc phạm tội bị bãi chức . Nhuận Chi vào kinh thi đỗ tiến sĩ làm quan to . Vợ chồng ăn ở đến bạc đầu .
(1) Trong “Tình Sử”, Côn Lôn Nô và Hứa Tuấn là hai hiệp khách giúp những lứa đôi bị chia lìa được sum hợp .
(2) Thuần Vu Khôn nói: “Vương Báo ở đâ’t Kỳ mà đất Hà Tây hát hay” (Mạnh Tử) .
(3) Tích “cử án tề mi”, nàng Mạnh Quang kính trọng chồng .
(4) Tràng Khanh tức Tư Mã Tương Như , gảy khúc Phượng Cầu Hoàng để tỏ tình vơ’i Trác Văn Quân .
(5) Đỗ Mục làm bài thơ có câu: “Hoa đường kim nhật ỷ duyên khai”.
(6) Tích “châu về Hợp Phô’”.
(7) Đường Ninh Vương cướp vợ của người hàng bánh . Người vợ vẫn luôn thương nhớ chồng cũ . Ninh Vương gọi người hàng bánh lại , người vợ gặp chồng ứa nước mắt . Ninh Vương bèn trả nàng lại cho đoàn tụ với chồng .
(8 ) Lục Châu là vợ Thạch Sùng . Triệu Vương Luân giết Thạch Sùng để chiếm đoạt Lục Châu . Nàng không chịu gieo mình từ trên lầu xuống đất tự tử .
Trại Tây kỳ ngộ
Hà Nhân quê ở Thiên Trường đến ngụ ở kinh sư để theo học Nguyễn Trãi . Mỗi ngày đi học phải qua trại Tây, phường Khúc Giang, Trại Tây là dinh cơ cũ của quan Thái Sư triều Trần .
Ngày nào đi qua cũng thấy 2 cô gái đẹp ở trong tường cười đùa, đôi khi hái bông hoa ném vào sinh . Hà Nhân không thể làm ngơ, 1 hôm dừng lại chuyện trò . Hai người tự giới thiệu :
_ Chúng em 1 người tên là Liễu Nhu Nương, 1 người là Đào Hồng Nương, là người trong nhà Thái Sư . Từ ngày Thái Sư qua đời chúng em vẫn khóa kín phòng the . Nay gặp lúc tiết trời đẹp nên ra ngòai vui đùa một chút kẻo hòai phí nắng xuân .
Sinh bèn rủ 2 nàng tới chỗ trọ chơi . Dần dần trở nên thân mật Sinh bắt đầu chọc ghẹo, 2 nàng tỏ vẻ thẹn thò . Sinh thuyết phục mãi, , cuối cùng 3 người cùng tắt đèn đi nằm .
Trong lúc chăn êm nệm ấm, Sinh bảo 2 nàng làm thơ . Nàng Liễu ngâm rằng :
_ Xạ trần lang hãn thấp la y
Thúy đại khinh tần bát tự my
Báo đạo đông phong khoan đả tụ
Tiêm yêu bãi lọan bất thăng xuy
dịch :
Dâm dấp mồ hôi thấm áo là
Mày xanh chữ bát khẽ chau qua
Gió đông xin hãy vờn xuân nhẹ
Thân yếu đào non sợ nắng già
Nàng Đào cũng ngâm theo :
_ Thiên cao cấm ngữ lậu thanh trì
Đăng ủng ngân giang xuất giáng duy
Phân phó tài lang phan chiết khứ
Tân hồng nhận thủ tiểu đào chi
dịch :
Cung sâu thưa điểm giọt ao trong
Rực rỡ đèn hoa soi trướng hồng
Mặc sức anh tài vin nhánh liễu
Cành đào tươi thắm nét xuân dung
Sinh vỗ tay khen :
_ Tả cảnh phòng khuê như vậy thiật là tuyệt diệu
Rồi ngâm rằng :
_ Quyện yểm thư trai khách mộng dung
Ngộ tùy vân vũ đáo Vu Phong
Giao phi điệp lộng sâm si bạch
Liên đế hoa khai thứ đệ hồng
Tịnh túc nhiệm giao oanh thướng há
Phân lưu nhẫn cấm thủy tây đông
Tuyệt liên quân thị phong lưu chủng
Hứng đáo phong lưu tự bất đồng
dịch :
Quê khách buồng văn giấc lạnh lùng
Mây mưa bỗng lạc tới Vu phong
Đua bay bướm giỡn so le trắng
Liền cuống hoa phô rực rỡ hồng
Một ổ thỏa thuê oanh ấm áp
Đôi dòng san sẻ nước tây đông
Hữu tình cùng giống phong lưu cả
Mỗi vẻ nhưng riêng thú đượm nồng
Từ đó 2 nàng cứ sớm đi tối đến ngày nào cũng vậy . Một hôm trời mưa dầm gió bấc, 2 nàng vẫn đến đúng hẹn . Nàng Liễu nói :
_ Chúng em sợ lỗi hẹn, chứ thân yếu ớt không chịu nổi rét mướt .
Hà Nhân bèn kéo nàng vào lòng mà ủ cho ấm, nói đùa :
_ Vẻ kiều diễm của nàng là tột bậc, xứng đáng với câu thơ cổ : “Mỹ nhân nhan sắc đẹp như hoa” .
Đào Nương có vẻ hổ thẹn , lặng lẽ cúi đầu . Mấy hôm sau nàng Đào không đến nữa . Sinh hỏi Liễu :
_ Em Đào có khỏe không ?
Liễu nói :
_ Chị Đào vẫn khỏe . Chỉ tại hôm nọ chàng khen em mà không nói tới chị ấy nên chị ấy xấu hổ không dám đến .
Rồi đưa cho chàng bài thơ của nàng Đào gởi :
_ Tinh hà cốt cách tuyết tinh thần
Lộ nhị yên điều lưỡng dạng tân
Khả hận Đông hòang tư trước ý
Nhất chi tiều tụy nhất chi xuân
dịch :
Băng sương cốt cách tuyết tinh thần
Nhị mởn nhành mềm đã xứng cân
Khá trách Đông hòang thiên vị lắm
Một cành bỏ héo một cành xuân
Sinh họa lại :
_ Tương tư nhâ't đọan nhất lao thâ`n
Để sự tài thành biệt hận tân
Bằng trượng phong di phiền ký ngữ
Vị thùy tiều tụy ? vị thùy xuân ?
Ai dịch :
Tương tư nặng gánh khổ tâm thần
Ân ái chưa hề lệch cán cân
Dì gió nhờ đem tin nhắn nhủ
Hoa nào bỏ héo ? hoa nào xuân ?
Nàng Đào được thơ mới vui vẻ trở lại như trước . Gặp bữa nguyên tiêu, 2 nàng mời Hà Nhân tới nhà chơi . Sinh bằng lòng ngay . Đến trại Tây, qua mấy lần rào, hết 1 đọan đường tới khu vườn cây cối xanh tươi mùi hoa thơm ngát .
2 nàng đề nghị bày tiệc ngay ngòai vườn . Đọan trải chiếu ra đốt đèn, bóc bánh rót rượu, các món ăn đều thơm ngon . Kế thấy nhiều mỹ nhân ra chào, xưng tên họ Vi, họ Lý, Mai, Dương, Kim, Thạch … lục tục kéo tới mừng và cùng dự tiệc .
Gần sáng thì giải tán, 2 nàng tiễn chân Sinh về .
Hà Nhân quê ở Thiên Trường đến ngụ ở kinh sư để theo học Nguyễn Trãi . Mỗi ngày đi học phải qua trại Tây, phường Khúc Giang, Trại Tây là dinh cơ cũ của quan Thái Sư triều Trần .
Ngày nào đi qua cũng thấy 2 cô gái đẹp ở trong tường cười đùa, đôi khi hái bông hoa ném vào sinh . Hà Nhân không thể làm ngơ, 1 hôm dừng lại chuyện trò . Hai người tự giới thiệu :
_ Chúng em 1 người tên là Liễu Nhu Nương, 1 người là Đào Hồng Nương, là người trong nhà Thái Sư . Từ ngày Thái Sư qua đời chúng em vẫn khóa kín phòng the . Nay gặp lúc tiết trời đẹp nên ra ngòai vui đùa một chút kẻo hòai phí nắng xuân .
Sinh bèn rủ 2 nàng tới chỗ trọ chơi . Dần dần trở nên thân mật Sinh bắt đầu chọc ghẹo, 2 nàng tỏ vẻ thẹn thò . Sinh thuyết phục mãi, , cuối cùng 3 người cùng tắt đèn đi nằm .
Trong lúc chăn êm nệm ấm, Sinh bảo 2 nàng làm thơ . Nàng Liễu ngâm rằng :
_ Xạ trần lang hãn thấp la y
Thúy đại khinh tần bát tự my
Báo đạo đông phong khoan đả tụ
Tiêm yêu bãi lọan bất thăng xuy
dịch :
Dâm dấp mồ hôi thấm áo là
Mày xanh chữ bát khẽ chau qua
Gió đông xin hãy vờn xuân nhẹ
Thân yếu đào non sợ nắng già
Nàng Đào cũng ngâm theo :
_ Thiên cao cấm ngữ lậu thanh trì
Đăng ủng ngân giang xuất giáng duy
Phân phó tài lang phan chiết khứ
Tân hồng nhận thủ tiểu đào chi
dịch :
Cung sâu thưa điểm giọt ao trong
Rực rỡ đèn hoa soi trướng hồng
Mặc sức anh tài vin nhánh liễu
Cành đào tươi thắm nét xuân dung
Sinh vỗ tay khen :
_ Tả cảnh phòng khuê như vậy thiật là tuyệt diệu
Rồi ngâm rằng :
_ Quyện yểm thư trai khách mộng dung
Ngộ tùy vân vũ đáo Vu Phong
Giao phi điệp lộng sâm si bạch
Liên đế hoa khai thứ đệ hồng
Tịnh túc nhiệm giao oanh thướng há
Phân lưu nhẫn cấm thủy tây đông
Tuyệt liên quân thị phong lưu chủng
Hứng đáo phong lưu tự bất đồng
dịch :
Quê khách buồng văn giấc lạnh lùng
Mây mưa bỗng lạc tới Vu phong
Đua bay bướm giỡn so le trắng
Liền cuống hoa phô rực rỡ hồng
Một ổ thỏa thuê oanh ấm áp
Đôi dòng san sẻ nước tây đông
Hữu tình cùng giống phong lưu cả
Mỗi vẻ nhưng riêng thú đượm nồng
Từ đó 2 nàng cứ sớm đi tối đến ngày nào cũng vậy . Một hôm trời mưa dầm gió bấc, 2 nàng vẫn đến đúng hẹn . Nàng Liễu nói :
_ Chúng em sợ lỗi hẹn, chứ thân yếu ớt không chịu nổi rét mướt .
Hà Nhân bèn kéo nàng vào lòng mà ủ cho ấm, nói đùa :
_ Vẻ kiều diễm của nàng là tột bậc, xứng đáng với câu thơ cổ : “Mỹ nhân nhan sắc đẹp như hoa” .
Đào Nương có vẻ hổ thẹn , lặng lẽ cúi đầu . Mấy hôm sau nàng Đào không đến nữa . Sinh hỏi Liễu :
_ Em Đào có khỏe không ?
Liễu nói :
_ Chị Đào vẫn khỏe . Chỉ tại hôm nọ chàng khen em mà không nói tới chị ấy nên chị ấy xấu hổ không dám đến .
Rồi đưa cho chàng bài thơ của nàng Đào gởi :
_ Tinh hà cốt cách tuyết tinh thần
Lộ nhị yên điều lưỡng dạng tân
Khả hận Đông hòang tư trước ý
Nhất chi tiều tụy nhất chi xuân
dịch :
Băng sương cốt cách tuyết tinh thần
Nhị mởn nhành mềm đã xứng cân
Khá trách Đông hòang thiên vị lắm
Một cành bỏ héo một cành xuân
Sinh họa lại :
_ Tương tư nhâ't đọan nhất lao thâ`n
Để sự tài thành biệt hận tân
Bằng trượng phong di phiền ký ngữ
Vị thùy tiều tụy ? vị thùy xuân ?
Ai dịch :
Tương tư nặng gánh khổ tâm thần
Ân ái chưa hề lệch cán cân
Dì gió nhờ đem tin nhắn nhủ
Hoa nào bỏ héo ? hoa nào xuân ?
Nàng Đào được thơ mới vui vẻ trở lại như trước . Gặp bữa nguyên tiêu, 2 nàng mời Hà Nhân tới nhà chơi . Sinh bằng lòng ngay . Đến trại Tây, qua mấy lần rào, hết 1 đọan đường tới khu vườn cây cối xanh tươi mùi hoa thơm ngát .
2 nàng đề nghị bày tiệc ngay ngòai vườn . Đọan trải chiếu ra đốt đèn, bóc bánh rót rượu, các món ăn đều thơm ngon . Kế thấy nhiều mỹ nhân ra chào, xưng tên họ Vi, họ Lý, Mai, Dương, Kim, Thạch … lục tục kéo tới mừng và cùng dự tiệc .
Gần sáng thì giải tán, 2 nàng tiễn chân Sinh về .
ai hoa wrote: Lời bàn của AH:
"có tài mà cậy chi tài
chữ tài liền với chữ tai một vần"
...
Kinh nghiệm cho mấy cô, chớ nên ham lấy chồng tài giỏi!
hì hì ... chồng mà thua trí thua tài vợ thì chán lắm ... vợ sẽ không nể phục và như thế sẽ không có hạnh phúc ?
Vẫn thường thấy trong nhân gian các bà vợ, dù chỉ bình thường, kém tài hơn chồng và cũng chưa hẳn nghiêng thùng đổ nước ... mà đã "cầm roi dạy chồng " rồi đó huynh AH à ... Huynh khuyên như vậy thì ... eo ơi ... đàn ông trở thành râu quặp hết á !
YC cũng bàn loạn thôi nha !
ai hoa wrote:ynguyen wrote:Tô Tần này có Tô Tần nào hơn
là từ câu chuyện này phải không AH?
đầu ngày đọc câu chuyện thơm như... hoa, sẽ thơm & vui cả ngày
merci công tử
có lẽ vậy đó, c3!
cám ơn c3 đã khen, hi vọng các anh chị thưởng thức và góp lời bàn ... loạn cho vui!
Í coi chừng huynh đtk quở đấy c3 và AH công tử ui !
Nguyên văn trong truyện Kiều (đoạn Kiều và Thúc Sinh hợp duyên) là :
Thật (đúng) là tài tử giai nhân,
Châu, Trần còn có Châu, Trần nào hơn.
Tích từ hai họ Châu, Trần ở huyện Phong Châu, đời đời làm thông gia với nhau.
DH wrote:ai hoa wrote:ynguyen wrote:Tô Tần này có Tô Tần nào hơn
là từ câu chuyện này phải không AH?
đầu ngày đọc câu chuyện thơm như... hoa, sẽ thơm & vui cả ngày
merci công tử
có lẽ vậy đó, c3!
cám ơn c3 đã khen, hi vọng các anh chị thưởng thức và góp lời bàn ... loạn cho vui!
Í coi chừng huynh đtk quở đấy c3 và AH công tử ui !
Nguyên văn trong truyện Kiều (đoạn Kiều và Thúc Sinh hợp duyên) là :
Thật (đúng) là tài tử giai nhân,
Châu, Trần còn có Châu, Trần nào hơn.
Tích từ hai họ Châu, Trần ở huyện Phong Châu, đời đời làm thông gia với nhau.
câu trong Kiều thì AH biết còn câu của c3 thì AH nghĩ c3 đọc ở đâu mình chưa đọc tới nên chỉ dám nói có lẽ thui
Truyện Tô Tần thì liên quan tới chữ "tung hoành" thui!
YenChi wrote:ai hoa wrote: Lời bàn của AH:
"có tài mà cậy chi tài
chữ tài liền với chữ tai một vần"
...
Kinh nghiệm cho mấy cô, chớ nên ham lấy chồng tài giỏi!
hì hì ... chồng mà thua trí thua tài vợ thì chán lắm ... vợ sẽ không nể phục và như thế sẽ không có hạnh phúc ?
Vẫn thường thấy trong nhân gian các bà vợ, dù chỉ bình thường, kém tài hơn chồng và cũng chưa hẳn nghiêng thùng đổ nước ... mà đã "cầm roi dạy chồng " rồi đó huynh AH à ... Huynh khuyên như vậy thì ... eo ơi ... đàn ông trở thành râu quặp hết á !
YC cũng bàn loạn thôi nha !
cái đó còn tuỳ nữa YC, có nhiều người tài giỏi, quyền cao chức trọng mà vẫn sợ vợ như thường!
AH hong có trí có tài gì hết, nếu mấy cô ai cũng kén người giỏi thì mình đành phải chịu ế chỏng gọng thui!
Trại Tây kỳ ngộ (tt)
Sau đó vài tháng Hà Nhân được tin nhà báo cha mẹ ở quê đã hỏi vợ cho chàng, giục về làm đám cưới . Hai nàng biết được bảo rằng :
_ Chúng em than bồ vóc liễu không kham nổi việc tần tảo trong gia đình . Vả lại ngôi chủ phụ trong nhà phải là người nề nếp trâm anh, chúng em không dám chòi mòi . Chỉ mong chàng về quê xong việc sẽ vẫn vấn vương tình cũ mà nhớ quay lại đây, để chúng em không thành những đóa hoa vô chủ .
Rồi nâng chén tiễn biệt, mỗi nàng ca 1 bài đưa tiễn . Sinh nghe ca mà rưng rưng nước mắt từ biệt 2 nàng về nhà . Sinh thưa với cha mẹ :
_ Sinh con trai mong cho có vợ, sinh con gái muốn cho có chồng, đó là lòng của cha mẹ và phúc của gia đình . Song con nghĩ mình con nhà dòng dõi mà học hành chưa xong danh phận chưa có . Nếu lấy vợ e không khỏi vui bề chăn gối mà xao lãng sách đèn . Chi bằng tạm hoãn việc cưới xin chờ khi gót mây nhẹ bước thỏa chí bình sinh hãy tính cũng chưa muộn .
Cha mẹ không nỡ trái ý nên đình hoãn việc cưới xin lại . Hà Nhân ở nhà vài bữa đã nhớ 2 nàng lúc nào cũng rầu rĩ nên lại lên đường tới kinh . Vừa tới trại Tây đã thấy 2 nàng đứng đón, tươi cười hỏi :
_ Lang quân vừa cưới vợ sao không ở nhà vui duyên mới ít lâu mà đã vội lên đường ?
Sinh kể lại mọi sự . 2 nàng cảm động nói :
_ Lang quân thật là người tín nghĩa , không lỗi lời ước hẹn .
Sinh mượn tiếng du học nhưng lơ là nghiên bút, chỉ vui thú phấn son . Mới ngày nào ngày xuân thoắt đã trời đông tiết lạnh . Một hôm thấy 2 nàng tới mắt đẫm lệ, Sinh giật mình hỏi, 2 nàng đáp :
_ Chúng em mắc bệnh gió sương, gương hoa dễ héo, hương hồn một mảnh không biết trôi giạt về đâu .
Sinh kinh ngạc hỏi :
_ Anh cùng 2 em kết nghĩa keo sơn, sao lại vội nói chuyện chia lìa khiến anh lo sợ ?
Nàng Liễu nói :
_ Số trời đã định biết làm sao được .
Sinh ngao ngán buồn rầu . Nàng Đào nói :
_ Người sinh ra ở đời như cái hoa trên cây tươi héo có kỳ . Xin chàng bảo dưỡng than thể, chăm chỉ bút nghiên, công thành danh tọai thì chúng em dù vùi thân nơi ngòi lạch cũng thỏa lòng .
Sinh hỏi kỳ hạn đến chừng nào, 2 nàng trả lời :
_ Chỉ nội đêm nay . Khi nào gió đông thổi thì chúng em thác hóa . Chàng nghĩ tình ân ái cũ mà quá bộ tới trại Tây thăm viếng thì chúng em cũng ngậm cười chốn suối vàng .
Sinh khóc nói:
_ Sự thể như vậy anhcũng chẳng biết làm sao . Nhưng đất khách quê người không biết lấy gì đắp điếm 2 em ?
Hai nàng nói:
_ Chúng em thác đi có mây làm tán, gió làm xe, sương trắng làm trang sức, cỏ xanh làm nệm trải, oanh than khóc, bướm vật vờ, rêu vùi chôn, nước đưa tiễn không cần đắp điếm gì . Đọan mỗi người để lại đôi hài cườm tặng chàng .
Tối hôm đó 2 nàng không tới . Gần nửa đêm trời nổi cơn mưa gió dữ dội, Hà Nhân đứng tựa cửa nhìn trời, ngơ ngẩn như mất hồn . Hôm sau chàng sang chơi láng giềng kể lại chuyện . Ông già láng giềng nói :
_ Cái dinh cơ ấy từ khi quan Thái Sư mất đã 20 năm bỏ hoang không ai coi sóc quét dọn .Nếu không phải là yêu quái thì cũng là những cô gái lẳng lơ mượn chỗ để thỏa tình thôi .
2 người bèn đến trại Tây xem , chỉ thấy nhà hoang tàn, cây cối xơ xác, lá rụng đầy vườn . Ông già trỏ cho chàng coi :
_ Đây chẳng phải là nơi cậu đến chơi ư ? Chị ả họ Kim thì là hoa Kim tiền, cô nàng họ Thạch tất là cây Thạch lựu . Họ Lý, họ Mai, họ Dương cũng đều là tên hoa cả .
Sinh giật mình tỉnh ngộ, biết lâu nay mình làm bạn với hồn hoa . Cầm mấy chiếc hài lên xem, đã thấy biến thành những đài hoa bay vụt lên không mất .
Sinh đem cầm 1 cái áo lấy tiền làm mâm cỗ cúng hai nàng, đọc 1 bài văn tế như sau :
_ Hỡi ơi hai nàng
Sương đọng ấy màu
Băng trong làm cốt
Ưa vẻ thiên nhiên
Ghét bề điểm chuốt
Sắc nọ không hai
Tài này có một
Anh hoa vườn Lãng dửng dưng những cảnh huy hòang
Đèn lửa song Hồ thân cận với người nghiên bút
Áo uyên ương chim cặp vẫy vùng
Chậu mạt lỵ hoa đôi tươi tốt
Những mong bể ái dong thuyền
Sao bỗng làng tiên trở gót
Cuộc biến thiên xui hoa nọ tơi bời
Hờn ly biệt để long này kẹo cuột
Gió cưỡi ta, ta cưỡi gió, một khắc mê ly
Không là sắc, sắc là không, nửa đêm vi vút
Trên ao vẻ biếc đê mê
Trước viện màu hồng thưa thớt
Ngọc lấp thảm thương
Hương vùi não nuột
Thân theo bóng nhạn phơ phất lưng trời
Mộng tỉnh phồn hoa bàng hoàng một phút
Ôi! Một sớm chia phôi
Nghìn thu đau xót
Hồn lạc không về
Người đi mất hút
Linh thiêng ai hỡi có hay
Hiến hưởng rượu này mới rót
Than ôi thương thay !
Đêm đó chàng chiêm bao thấy hai nàng đến tạ ơn :
_ Đội ơn lang quân làm văn tế làm tăng thanh giá chúng em .
Hà Nhân muốn lưu lại nhưng hai nàng đã vụt bay lên không .
Hết
Sau đó vài tháng Hà Nhân được tin nhà báo cha mẹ ở quê đã hỏi vợ cho chàng, giục về làm đám cưới . Hai nàng biết được bảo rằng :
_ Chúng em than bồ vóc liễu không kham nổi việc tần tảo trong gia đình . Vả lại ngôi chủ phụ trong nhà phải là người nề nếp trâm anh, chúng em không dám chòi mòi . Chỉ mong chàng về quê xong việc sẽ vẫn vấn vương tình cũ mà nhớ quay lại đây, để chúng em không thành những đóa hoa vô chủ .
Rồi nâng chén tiễn biệt, mỗi nàng ca 1 bài đưa tiễn . Sinh nghe ca mà rưng rưng nước mắt từ biệt 2 nàng về nhà . Sinh thưa với cha mẹ :
_ Sinh con trai mong cho có vợ, sinh con gái muốn cho có chồng, đó là lòng của cha mẹ và phúc của gia đình . Song con nghĩ mình con nhà dòng dõi mà học hành chưa xong danh phận chưa có . Nếu lấy vợ e không khỏi vui bề chăn gối mà xao lãng sách đèn . Chi bằng tạm hoãn việc cưới xin chờ khi gót mây nhẹ bước thỏa chí bình sinh hãy tính cũng chưa muộn .
Cha mẹ không nỡ trái ý nên đình hoãn việc cưới xin lại . Hà Nhân ở nhà vài bữa đã nhớ 2 nàng lúc nào cũng rầu rĩ nên lại lên đường tới kinh . Vừa tới trại Tây đã thấy 2 nàng đứng đón, tươi cười hỏi :
_ Lang quân vừa cưới vợ sao không ở nhà vui duyên mới ít lâu mà đã vội lên đường ?
Sinh kể lại mọi sự . 2 nàng cảm động nói :
_ Lang quân thật là người tín nghĩa , không lỗi lời ước hẹn .
Sinh mượn tiếng du học nhưng lơ là nghiên bút, chỉ vui thú phấn son . Mới ngày nào ngày xuân thoắt đã trời đông tiết lạnh . Một hôm thấy 2 nàng tới mắt đẫm lệ, Sinh giật mình hỏi, 2 nàng đáp :
_ Chúng em mắc bệnh gió sương, gương hoa dễ héo, hương hồn một mảnh không biết trôi giạt về đâu .
Sinh kinh ngạc hỏi :
_ Anh cùng 2 em kết nghĩa keo sơn, sao lại vội nói chuyện chia lìa khiến anh lo sợ ?
Nàng Liễu nói :
_ Số trời đã định biết làm sao được .
Sinh ngao ngán buồn rầu . Nàng Đào nói :
_ Người sinh ra ở đời như cái hoa trên cây tươi héo có kỳ . Xin chàng bảo dưỡng than thể, chăm chỉ bút nghiên, công thành danh tọai thì chúng em dù vùi thân nơi ngòi lạch cũng thỏa lòng .
Sinh hỏi kỳ hạn đến chừng nào, 2 nàng trả lời :
_ Chỉ nội đêm nay . Khi nào gió đông thổi thì chúng em thác hóa . Chàng nghĩ tình ân ái cũ mà quá bộ tới trại Tây thăm viếng thì chúng em cũng ngậm cười chốn suối vàng .
Sinh khóc nói:
_ Sự thể như vậy anhcũng chẳng biết làm sao . Nhưng đất khách quê người không biết lấy gì đắp điếm 2 em ?
Hai nàng nói:
_ Chúng em thác đi có mây làm tán, gió làm xe, sương trắng làm trang sức, cỏ xanh làm nệm trải, oanh than khóc, bướm vật vờ, rêu vùi chôn, nước đưa tiễn không cần đắp điếm gì . Đọan mỗi người để lại đôi hài cườm tặng chàng .
Tối hôm đó 2 nàng không tới . Gần nửa đêm trời nổi cơn mưa gió dữ dội, Hà Nhân đứng tựa cửa nhìn trời, ngơ ngẩn như mất hồn . Hôm sau chàng sang chơi láng giềng kể lại chuyện . Ông già láng giềng nói :
_ Cái dinh cơ ấy từ khi quan Thái Sư mất đã 20 năm bỏ hoang không ai coi sóc quét dọn .Nếu không phải là yêu quái thì cũng là những cô gái lẳng lơ mượn chỗ để thỏa tình thôi .
2 người bèn đến trại Tây xem , chỉ thấy nhà hoang tàn, cây cối xơ xác, lá rụng đầy vườn . Ông già trỏ cho chàng coi :
_ Đây chẳng phải là nơi cậu đến chơi ư ? Chị ả họ Kim thì là hoa Kim tiền, cô nàng họ Thạch tất là cây Thạch lựu . Họ Lý, họ Mai, họ Dương cũng đều là tên hoa cả .
Sinh giật mình tỉnh ngộ, biết lâu nay mình làm bạn với hồn hoa . Cầm mấy chiếc hài lên xem, đã thấy biến thành những đài hoa bay vụt lên không mất .
Sinh đem cầm 1 cái áo lấy tiền làm mâm cỗ cúng hai nàng, đọc 1 bài văn tế như sau :
_ Hỡi ơi hai nàng
Sương đọng ấy màu
Băng trong làm cốt
Ưa vẻ thiên nhiên
Ghét bề điểm chuốt
Sắc nọ không hai
Tài này có một
Anh hoa vườn Lãng dửng dưng những cảnh huy hòang
Đèn lửa song Hồ thân cận với người nghiên bút
Áo uyên ương chim cặp vẫy vùng
Chậu mạt lỵ hoa đôi tươi tốt
Những mong bể ái dong thuyền
Sao bỗng làng tiên trở gót
Cuộc biến thiên xui hoa nọ tơi bời
Hờn ly biệt để long này kẹo cuột
Gió cưỡi ta, ta cưỡi gió, một khắc mê ly
Không là sắc, sắc là không, nửa đêm vi vút
Trên ao vẻ biếc đê mê
Trước viện màu hồng thưa thớt
Ngọc lấp thảm thương
Hương vùi não nuột
Thân theo bóng nhạn phơ phất lưng trời
Mộng tỉnh phồn hoa bàng hoàng một phút
Ôi! Một sớm chia phôi
Nghìn thu đau xót
Hồn lạc không về
Người đi mất hút
Linh thiêng ai hỡi có hay
Hiến hưởng rượu này mới rót
Than ôi thương thay !
Đêm đó chàng chiêm bao thấy hai nàng đến tạ ơn :
_ Đội ơn lang quân làm văn tế làm tăng thanh giá chúng em .
Hà Nhân muốn lưu lại nhưng hai nàng đã vụt bay lên không .
Hết
Return to “Truyện Xưa Tích Cũ - Histoires Anciennes”
Who is online
Users browsing this forum: No registered users and 9 guests